De inrichting van het Rhein-Maas Zentrum

Daarnaast organiseert Projekt Lern-Raum in het Rhein-Maas Zentrum cursussen en workshops over de relatie tussen onderwijs en leeromgeving. Plannen voor nieuwbouw of renovatie zijn voor deelnemers vaak de aanleiding om op zoek te gaan naar kennis op dit gebied, maar het kan ook gaan over herinrichting van een bepaalde onderwijsruimte of om de eigen ideëen over onderwijs en leeromgeving aan te scherpen. ‘Rhein-Maas’ verwijst naar de verbinding tussen Nederland en Duitsland. Organisaties uit beide landen werken samen met als doel om kennis te delen en samen te innoveren. Over grenzen heen kijken inspireert!

Redinghovenstraße 9, Düsseldorf
Achter het hoofdgebouw van ZfsL Düsseldorf ligt als los blokje een conferentiegebouw, dat bestaat uit een voormalige conciërgewoning op de begane grond met daarboven twee gelijke verdiepingen. De indeling van de verdiepingen bestaat uit een zaal van 10x10 meter plus een kleine aanpalende ruimte. Een zwierige ronde trap verbindt alle verdiepingen. Zoals zoveel onderwijsgebouwen was ook dit gebouw dringend toe aan een ‘upgrade’: nodig was een uitbreiding van de gebruiksmogelijkheden, vernieuwing van vloeren en plafonds, verbetering van akoestiek, betere verlichting en een schilderbeurt. De zelfstandige ligging van het gebouw, met een eigen entree, maakt het ideaal voor externe bezoekers.

Een goed gebouw start met een goed idee
Elk onderwijsgebouw vertelt een verhaal over hoe destijds over onderwijs werd gedacht en ook: door wie. Dit heeft Projekt Lern-Raum geïnspireerd tot het maken van een kunstwerk. Meteen bij binnenkomst van het conferentiegebouw hangen in de trapvide 100 citaten van onderwijskundigen door de eeuwen heen. Het kunstwerk start met het verre verleden en eindigt bovenin het gebouw met futuristische uitspraken. Het Rhein-Maas Zentrum vertelt het onderwijsverhaal van de tegenwoordige tijd. Een verhaal dat bedacht is door de gebruikers van het gebouw.

PrismaTisch
Gebruikers kijken altijd vanuit verschillende invalshoeken naar wat nodig is. De één heeft bijvoorbeeld interesse in toekomsttrends, een ander meer in communicatie, organisatie of in verworven waarden. Een goed idee bestaat al snel uit een veelheid aan goede ideeën. Wanneer alle ideeën bijdragen aan een gezamenlijke visie, dan zorgt dit voor een extra kwaliteit. Speciaal voor dit doel is ‘PrismaTisch’ ontwikkeld. Doel van deze ‘prismatische methode’ is om vanuit een breed en compleet scala aan invalshoeken te werken aan een vooraf bepaalde centrale vraagstelling. Een groot voordeel van deze werkwijze is dat alle deelnemers een betekenisvolle bijdrage kunnen leveren en het resultaat rekening houdt met de variatie aan mensen. Lees meer hierover in het artikel “PrismaTisch. Veelvoud als voordeel”.

Ontwerp in co-creatie
Na de PrismaTisch workshop is in een interactief proces met de workshopgroep, de scholenbouwadviseur en de interieurarchitect, een samenhangend ontwerp gemaakt, met aandacht voor vloeren, wanden, plafond, verlichting, losse inrichting, vaste inrichting, audiovisueel, akoestiek, wifi, Look & Feel (kleuren, materialen en sfeer). Bij het ontwikkelen van het ontwerp is volop gebruik gemaakt van de kennis van de productleveranciers.

1e verdieping
De grote zaal heeft een flexibele inrichting. Wisselen tussen werkvormen zoals centrale instructie, dagstart, groepswerk, individueel geconcentreerd werken, samenwerken, presenteren, kleinschalige instructie en begeleiding is eenvoudig. De goede akoestiek zorgt voor rust. Kleurvlakken op de wand zijn niet alleen decoratief, maar ook functioneel, zij brengen structuur aan in de ruimte en bepalen themahoeken. De wand is een leermiddel en kan gebruikt worden voor schrijven, pushpins en het ophangen van vellen papier. Eén wand biedt naast deze functie ook kastruimte voor lesmateriaal en een speciaal bergsysteem voor lades, die leerlingen ook onder hun tafel kunnen gebruiken. De compacte whiteboards en prikborden zijn licht in gewicht en kunnen door een ophangsysteem aan de wand worden gehangen, op de tafel worden gelegd, of verplaatst worden voor bijvoorbeeld een presentatie. De losse tafels en stoelen zijn eenvoudig stapelbaar zodat leerlingen de vloer desgewenst vrij kunnen maken. Centraal in de ruimte staat een kringvormige tafel met bankjes waar een volledige klas aan kan plaatsnemen voor een dagstart, instructie, uitleg en presentatie. Ook kan deze opstelling gebruikt worden voor groepswerk.

De docent kan uitproberen welke wand, de neutralere wand of de kastenwand, hij/zij het meest geschikt vindt voor instructie. Digibord en docentendesk zijn namelijk verrijdbaar en niet gekoppeld aan een bepaalde wand. De lage, losse kasten in de ruimte zijn eveneens verrijdbaar en kunnen gekoppeld worden aan themahoeken en/of als roomdivider functioneren. Het verdelen van de ruimte in kleinere gebieden draagt bij aan een comfortabele en prettige leeromgeving. De inrichting van de ruimte maakt het geschikt als klaslokaal, maar ook als leerplein met werkvormen als groepswerk, brainstorm, scrum en aanlandwerkplek. Een lockerwand is ingezet als separatie van entree en groepswerkplek. Naast de zaal ligt een kleinere ruimte. Deze is ingericht als een informele spreekkamer voor kennismaking en overleg. Hier is extra aandacht gegeven aan duurzaamheid. Het meubilair is hier gemaakt recycled hout en plastic. De vilten wand is ingericht als gastenboek waar ervaringen achtergelaten en gedeeld kunnen worden.

2e verdieping
Klaslokalen zijn in de meeste scholen ingericht met tafels en stoelen, die in ‘bus-opstelling’ staan, dan wel geclusterd voor groepswerk of los van elkaar voor het maken van toetsen. De docent heeft een tafel met lade en een verstelbare stoel. De grote zaal van de 2e verdieping is ingericht als een dergelijk lokaal, maar voegt daar een element aan toe, dat bestaat uit vier gebogen roomdividers. Ruimtelijk zorgt dit voor afscherming van de hoeken, waardoor de focus op het centrum van de ruimte komt te liggen. Iedere hoek kan vervolgens een specifiek doel krijgen als bijv. themahoek, individueel geconcentreerd werken, lezen, samenwerken, groepswerk of begeleiding en coaching. Het centrum van de ruimte is gericht op gezamenlijke activiteiten als dagstart, groepswerk, discussie, vertellen, instructie en presentatie. Vanwege de ‘rondmakende’ vorm is dit concept ‘Rundum Klasse’ genoemd.

Multifunctionele roomdivider
Een roomdivider is als een kamerscherm dat bestaat uit drie delen. Aan beide zijden kunnen de tafels geplaatst worden. Het eerste prototype heeft de volgende functionaliteiten meegekregen: separeren, whiteboard, akoestische demping, presentatiewand of presentatieblad. Het bovenste paneel is verstelbaar van verticaal naar horizontaal waardoor deze ook als statafel gebruikt kan worden. De vier roomdividers zijn eenvoudig verplaatsbaar door geremde wielen en door de hanteerbaarheid. Naast de focus op het klaslokaal is deze ruimte voor een deel ingericht als leerplein met werkvormen als groepswerk, brainstormplek en individueel (geconcentreerd) werken. In de zaal is tussen het klaslokaal en het leerplein een separatie gemaakt met behulp van stapelbare elementen voor presentatie en berging. Als ZfsL hier een grotere activiteit organiseert zoals een optreden van een zangkoor, kunnen deze elementen gebruikt worden om een podium in de ruimte te maken.

De aangrenzende kleinere ruimte is ingericht voor een projectgroep met activiteiten als brainstorm, scrum, coaching, overleg, kleine presentatie of workshop. De tafels zijn verrijdbaar en verstelbaar van zit- tot stahoogte. Eén van de wanden kan gebruikt worden voor de verplaatsbare whiteboards en prikborden, die ook in de lokalen worden gebruikt. Multifunctionele roomdivider.